Column 18 maart 2016

Feminist of Fortenbouwer.

Het aardige van het Geschiedeniscafé is niet alleen dat het aardig is, maar dat je er ook nog wat van opsteekt. Op het moment dat ik de flyer onder ogen krijg ben ik altijd weer verbaasd over de combinatie van onderwerpen die de redactie aan elkaar heeft weten te koppelen. Of eigenlijk wordt er niets gekoppeld, maar beschouw ik het als een min of meer zelf opgelegde kastijding om de beide onderwerpen aan elkaar te koppelen. Het is ook op het moment dat ik op het Internet aan het zoeken ga om iets meer te weten te komen over de onderwerpen. En juist in de combinatie ligt vaak de uitnodiging om je te verdiepen in de mogelijke overeenkomsten en verschillen en dat dan ook nog eens een keer op je zelf te betrekken.
Een paar weken geleden kreeg ik per mail de flyer van deze bijeenkomst onder ogen. Vluchtig door gekeken en dacht dat er wel wat van te maken viel. Maar toen zijn er in mijn hersens een paar palletjes de verkeerde kant opgeschoten. Ik raadpleegde de flyer niet meer en vraag me niet hoe of het kan maar ik was er vast van overtuigd dat het vanmiddag over Fort Krayenhoff en Tine Halkes zou gaan. Halkes in plaats van Terruwe, hoe ik daar nu bijkwam. Ik had zelfs al een mooie titel voor deze column verzonnen; Feminist of Fortenbouwer. En toen ik al een heel eind op streek was kwam ik er achter dat het niet Tine Halkes het onderwerp was, maar Anna Terruwe. Opnieuw aan de slag dus. Zie hier.
In de flyer word ik, nu ik hem goed lees, wat heet, bestudeer, getroffen door het zinnetje dat Anna Terruwe in conflict kwam met de Roomsch-Katholieke kerk. In die tijd bijna nog met s c h geschreven. Nu weet ik uit eigen ervaring dat er maar weinig nodig is om met de Roomsch-Katholieke Kerk over hoop te raken. Maar ik begon te zeggen dat het Geschiedeniscafé zo aardig is, dus ik weid er verder maar niet over uit. Ik beschouw het nog steeds als een compliment dat het een bisschop was die mij persoonlijk de kerk uitschopte. Een kerk volgens welke ik nu al jaren zeer tot mijn genoegen in zonde leef.
Toen ik her en der wat las over Anna Terruwe kwam ik, anders dan bij Halkes over wie ik dus ook het een en ander las, nergens een verwijzing naar het feminisme tegen. Dat kan een gevolg zijn van mijn slechts beperkte studie, maar misschien had Terruwe die etikettering ook helemaal niet nodig.
Riep bij mij wel de vraag op of ik als man ook een feminist kan zijn. Toegegeven ik heb mijn geslacht tegen, maar er zijn mensen die mij maar een oud wijf vinden en dat spreekt weer in mijn voordeel.
Vaag herinnerde ik mij ook dat ik bij het vak sociale filosofie de bevestigingsleer van Anna Terruwe kreeg uitgelegd. En soms denk ik dat ik daar na al die jaren nog profijt van heb.
Hoe anders is mijn relatie met Kraijenhoff. Ik maak er nooit een geheim van dat ik in het Waterkwartier geboren ben. Om dat te vergoelijken voegde mijn moeder daar altijd wel aan toe “aan het randje”. De Kraijenhofflaan was maar een straat verder. Bij de Kraijenhofflaan lag ook het Kraijenhoffpark. Eigenlijk een parkje van niks en door ons dan ook het kleine parkje genoemd. Het grote park was natuurlijk het Kronenburger park, onder de Hezelpoort door. Kraijenhoff hoorde voor mijn gevoel niet meer bij het Waterkwartier. Van Fort Kraijenhoff had ik nog geen weet en het Kraijenhoffparkje was al bijna de stad. Als mijn vriendje, inmiddels overleden maar wel net als Anna Terruwe psychiater geworden (elk bruggetje tussen de onderwerpen van vandaag is het aangrijpen waard) mijn vriendje dus en ik als we alle moed verzameld hadden overwonnen we de 100 meter die ons van het parkje scheiden (een wereldafstand als je 6 bent) en gingen we voetballen ik dat parkje. Daar lag namelijk echt gras en niet het gruis van de weg achter de havendijk die meestal ons speelterrein was.
Naast het gras had het Kraijenhoffparkje nog iets heel mysterieus. Aan de rand van het parkje lag een grote grafsteen met een hekje er omheen. Op de steen konden wij vaag de naam Kraijenhoff ontdekken. Mijn vriendje en ik maakten elkaar bang met te veronderstellen dat het een echt graf was. En wij beschouwden het als een daad van grafschennis als we de bal opraapten die door ons gevoetbal binnen de hekjes en op de steen terecht was gekomen. Als je de steen betrad, verwachtte je elk ogenblik dat er daar onder vandaan een hand zou komen die je bij je enkels zou vatten, zo de verdoemenis is.

Verdoemenis, dat werd Anna Terruwe door een deel van de parochie wel toegewenst. Met dank aan de kerk, die zij toch trouw bleef. Mij is dat niet gegeven. Ik heb me verschanst. Oef, wel een heel geforceerd bruggetje tussen de onderwerpen van vandaag. Komt er van als je Terruwe en Kraijenhoff in een bijeenkomst samenbrengt.

Jan Roelofs

Maart 2016

Geplaatst in Column

Zeepkist van 18 november 2016

Yvette Driever vraagt aandacht voor tentoonstellingen in Museum Het Valkhof:
tot 5 maart de grote tentoonstelling over  Gladiatoren,
tot 16 januari “Gezichten van de Limes, de Romeinse rijksgrens in Nederland”
en vanaf 10 december tot 20 februari “Dossier Plastic “.

 

Mireille Peters meldt dat er in Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis in de Mariënburgkapel vanaf 10 december een expositie wordt gehouden over de wijk Dukenburg, nav het 50 jarig bestaan van deze wijk

 

Eef van Hout meldt dat elke laatste vrijdag van de maand in het Verenigingsgebouw van Overassselt van 10 tot 12 een Oral History bijeenkomst wordt gehouden, op 26 november zal het gaan over Emigratie.

 

Anne-Marie Jansen meldt dat er een nieuwe tijdelijke tentoonstelling te zien is in de kelder van het Van ’t Lindenhoutmuseum:
‘De oorlog door kinderogen ‘Westerbork – Neerbosch’
De oorlog, holocaust en bevrijding vanuit het perspectief van het kind: een spannende tijd, vol avontuur en ook met angstige momenten.

En op 4 dec – 15:00 uur: Lezing Neerbosch in oorlogstijd – door dr. Henk Termeer
Tweemaal in de frontlinie: aan het begin en het einde van de oorlog. De omgang met de Duitse bezetter en de inkwartiering van bevrijders van september 1944 tot april 1945.

 

Studenten van de Radboud Universiteit van de Geschiedenis Vereniging GSV maken reclame voor een podiumavond voor de presentatie van goede scripties, in Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis in de Mariënburgkapel op 12 december van 19 – 23 uur.

 

Jan Brauer van Numaga wijst op de presentatie van het nieuwe Numaga jaarboek 2016 op zaterdagochtend 26 november van 10.00 tot 12.15 in de Lindenberg met dit jaar speciale aandacht voor sporthistorie van Nijmegen met films, lezing en debat.

 

Jan Roelofs meldt dat op vrijdag 25 november de 18de editie van het Nimweegs Dictee in het gemeentehuis wordt gehouden, in combinatie met de Nijmegen-quiz  “Kwis ’t nie”.

 

Casper Louppen van Museumpark Orientalis vraagt aandacht voor de uitzending van 5 december van het programma Ridders van Gelre op Omroep Gelderland. En voor “Het feest van Licht” van 17 dec tot 9 januari met oa de befaamde kerststallen expo

 

Dolly Verhoeven meldt het verschijnen van het boek “Gelderland Grensland” bij Uitgeverij Van Tilt en verkrijgbaar bij de boekhandel.
Het boek biedt een verrassend inzicht in de Gelderse Geschiedenis door de blik te richten op verschillende soorten grenzen.

 

 

 

Geplaatst in Zeepkist

161118_geschiedeniscafe_web

Geplaatst in Geen categorie

Zeepkist van 16 september 2016

De Kaaisjouwer– er wordt opgeroepen mee te helpen en een bijdrage te geven ten behoeve van een standbeeld in de Lindenberghaven te Nijmegen.
Zie : https://cultuurfondsrijkvannijmegen.nl/projecten/de-kaaisjouwer/

 

Mireille Peters meldt dat er een mooi boekje is vervaardigd over de Mariënburgkapel.
Te koop aldaar voor € 3,50

 

Monique Zoon vraagt aandacht voor een nieuwe editie van 024 Geschiedenis Nijmegen van 14 t/m 16 oktober 2016.
Zie : https://www.024geschiedenis.nl/

 

Frans Trijer van het comite Bottendaal vraagt aandacht voor de herinnering aan de  bominslag in Bottendael van 2-10-1944.

 

Robert Heijnen maakt ons attent op gratis rondleidingen door grote en kleine zaal van de Vereeniging en de Stadsschouwburg te Nijmegen.
Na afloop nog gratis kopje koffie/thee toe.
Voor data en aanmelding zie :  https://www.stadsschouwburgendevereeniging.nl/meer/Rondleidingen/

 

Joan  ten Hove meldt dat hij samen met Riny Jans heeft geschreven:
Van Brugman tot Ter Balkt. Zeven eeuwen dichters met Nijmegen als halteplaats.
Het boek verschijnt half november en beschrijft leven, liefdes en poezie van 42 ‘Nijmeegse’ dichters in 248 bladzijden.

 

Alice van Bekkum vraagt aandacht voor het initiatief Faces to Graves om de herinnering en de namen van de gesneuvelden op de Canadese miltaire begraafplaats Groesbeek te eren en te gedenken.
Zie www.facestograves.nl

 

René van Hoften meldt het verschijnen van 2 nieuwe boeken van zijn hand

  • – Het veer van Grave naar Nederasselt
  • – Waaljazz – over een eeuw jazz en improvisatiemuziek in Nijmegen

 

Dolly Verhoeven wijst er tenslotte op dat het GeschiedenisCafe op reis gaat, ook ivm een  grote verbouwing van Museum Het Valkhof,
waardoor we daar gedurende 2017 niet terecht kunnen.

De volgende aflevering is op 18 november in het Honig- complex, met een speciaal programma waarin de Waal centraal staat.

En daarna op wisselde locaties, nadere info volgt, ook via de website:   www.geschiedeniscafenijmegen.nl/

Geplaatst in Zeepkist

160916_geschiedeniscafe_web

Geplaatst in Geen categorie

Zeepkist van 20 mei 2016

Wim Bilo meldt dat de rondleidingen van het Gilde Nijmegen veel waardering oogsten. Er zijn diverse rondleidingen te boeken, en Wim vestigt speciale aandacht op “Parels van de stad”, elke eerste zondag van de maand vertrek om 14.00 Grote Markt.

Zie www.gildenijmegen.nl

 

Hubert Hendriks en Joris Leijten

  • van Limburg Festival 2016: 12 editie met speciale Requiemmis in de Stevenskerk en volop activiteiten. Dit jaar op 27 en 28 aug.
  • Tijdens de Giro in Nijmegen lag er een gigantisch spandoek van “ De Anatomische Mens” boven op het dak van Museum Het Valkhof.
  • Hubert laat de eerste borden van het servies met thema’s uit het werk van de Gebr. van Limburg zien, deze komen in juli in de verkoop.

Zie: www.gebroedersvanlimburg.nl

 

Ex Tempore, tijdschrift van de afdeling Geschiedenis van de RU Nijmegen, verschijnt 3 x per jaar en in de pauze en na afloop zijn nrs te koop.

 

Niels Roemer meldt dat er nav Marker garden herdenking een escape room is gebouwd en te bezoeken op de 2e Oude Heselaan 181 A te Nijmegen

Zie www.escape-nijmegen.nl

 

Casper Louppen meldt dat in Museumpark Orientalis op zo 28 mei een Turkmeense Volksdag wordt georganiseerd en op 4 en 5 juni het Romeinenfestival 2016.

Zie www.museumparkorientalis.nl

 

Ton Smits meldt het 50 jaar bestaan van de Nijmeegse Orgelkring met allerlei activiteiten en concerten, bijzonder aanbevolen het orgeldiner op 7 juni.

Zie www.nijmeegseorgelkring.nl

 

Willem Reinders vraagt speciale aandacht voor de begraafplaatsen van In Paradisum Nijmegen en dit keer in het bijzonder voor de Stenenkruisstraat, zondag is er om 12.00 een rondleiding.

Zie: www.stichtinginparadisum.nl

 

Dolly Verhoeven wijst erop dat het succesvolle festival Gemaakt in Gelderland een vervolg krijgt. Op 3 en 4 juni worden de Maakdagen 2016 georganiseerd. De Gelderse maakindustrie staat dan in de hele provincie in al haar facetten in de schijnwerpers. Het publieksgerichte programma zit volop boeiende activiteiten zoals open dagen bij bedrijven, tentoonstellingen, routes, lezingen en workshops over het heden en verleden van de ambachten en industrie.

Zie: www.gemaaktingelderland.nl

 

Geplaatst in Zeepkist

160520_geschiedeniscafe_web

Geplaatst in Geen categorie

Zeepkist van 18 maart 2016

 

Rob Wolf meldt dat hij dinsdag 22 maart de volgende Numaga lezing gaat verzorgen over “Een eeuw Openbare Bibliotheek in Nijmegen”. Om 20.00 in de Lindenberg, 5€ entree, gratis voor Numaga –leden, en met korting voor Bieb-pas houders ( 3€ )

 

Casper Louppen meldt dat in Museumpark Orientalis de Via Aquaductis is geopend langs de loop van het Romeinse aquaduct.
Voorts is een bezoek aan de Cenakelkerk ( open zondag van 15.00 tot 16.30) en de begraafplaats aanbevolen.

 

Nel Winkelman vraagt aandacht voor het (gratis) Oranjeconcert in de Stevenskerk op Koningsdag – 27 april om 20.00
met werken van Vivaldi, Händel, Mozart ea

 

René v Hoften 

  • geeft een lezing op 17 mei in activiteitencentrum Doddendael over Hoofddeksels in het Nijmeegse straatbeeld van 1650 tot 1950.
  • Meldt de uitgave van “Makkers Vooruit”, een bloemlezing van de gedichten van Cees Hamet, 1e communistische raadslid van Nijmegen,
    bij René te verkrijgen voor 4€.

 

Carla Boukamp van wijkvereniging Ons Waterkwartier meldt positieve ontwikkelingen ivm het Waalfront. De nieuwe wijk gaat nu Batavia heten, en de staatnamen worden genoemd naar “Indische” Nijmegenaren. Daarnaast moet de vroegere aanwezigheid Fort Krayenhoff zichtbaar worden in het aan te leggen park aan de Waal.

 

Marcel Claassen memoreert nog even het jubileumjaar 2016 ‘Wij zijn Nijmegen”.
In dat kader staan ook de volgende voorstellingen van Nijmegen Blijft in Beeld, op 11 april om 14.00 en 20.00 in de Vereeniging.

 

Hubert Hendriks

  • Gebr. van Limburg Festival 2016: 600 jaar GvL , en met als speciaal thema: Pest, Dood en Requiem.
  • Tijdens de Giro in Nijmegen ( 6 t/m 8 mei) zal een gigantisch spandoek van “ De Anatomische Mens” boven op het dak van Museum Het Valkhof de honderden miljoenen tv kijkers wijzen op de link tussen Nijmegen en de Gebr. van Limburg.
  • Er komt een servies met thema’s uit het werk van de Gebr. van Limburg.
  • Er is een website geopend,  gewijd aan het Nijmeegs Schippers Antependium: antependium.nl
Geplaatst in Zeepkist

180316_geschiedeniscafe_web

Geplaatst in Geen categorie

Column 20 november 2015

PIEPEN

Een beetje stad is van ver of minder ver te herkennen aan zijn silhouet met daarbij een beeldbepalend gebouw. Moskou kennen we van de muren en torens van het Kremlin, Parijs aan zijn Eiffeltoren, al kleeft daar nu een randje bloed aan, Rome kent zijn Collosseum, Vaticaanstad de St.Pieter, Londen de Big Ben, Groningen de Martinitoren en Utrecht heeft zijn Dom. En wij hier in Nijmegen hebben de Sint Steven. Die prachtige St. Steven, die sommigen, je weet niet hoe ze erbij komen, concurrentie willen laten aan doen door een te herbouwen Donjon op het Valkhof, zonder verder kasteel. Hebben we aan de St. Steven dan niet genoeg? Natuurlijk hebben we aan de Stevenstoren genoeg. En daar hebben we, fraaie paradox, ook nooit genoeg van. Daar willen we zelfs voor krupen en op blote voeten gaan. De Sint Steven, markant herkenningspunt van onze stad voor bijna alle Nijmegenaren. Maar er was een groepje stedelingen die aan de Stevenstoren niet genoeg hadden. Voor mensen uit het Waterkwartier, in ieder geval voor het gezin waar ik uit kwam, waren de schoorsteenpijpen van de Centrale minstens net zo belangrijk. Als je de ‘piepen fan de Centraole’ weer zag dan wist je dat je weer bijna thuis was. Hoezo thuis? Dan was je weer bijna ‘thuus’. In mijn herinnering, maar herinneringen zijn een onbetrouwbaar ding, stond er ten westen van de wijk waar ik woonde een woud aan schoorsteenpijpen, getooid met een machtige rookpluim, rookpluimen die mij stuk voor stuk vertelden: “Hier woon jij, hier hoor je thuis.” Signalen als brandde er een gezellig kampvuur waar de wijk, mijn wijk, mijn Waterkwartier zich omheen schaarde. Wij, in ieder geval de familie Roelofs, hielden van de piepen van de Centrale. Pijpen die Nijmegen permanent een pluim gaven.
Het was nog in de tijd van de verplichte inwoning halverwege de jaren ’50 en mijn net getrouwde zus kreeg met haar man inwoning toegewezen. Twee kamertjes op de bovenste verdieping van een huis aan de Broerdijk in Nijmegen-Oost. Voor mijn zus beleefde zij het vertrek uit het Waterkwartier naar de andere uiterste kant van de stad als ware zij naar Canada geëmigreerd. Voor haar was er maar een troost. Een heel schrale weliswaar, maar als zij op haar tenen stond kon zij via een bovenlicht in haar nieuwe tijdelijke onderkomen nog net de topjes van de piepen van Centrale zien. En als je dat lukte dan was je toch ook weer een beetje thuis.
Haar gevoel uit het midden van de jaren vijftig kon ik mij goed indenken toen ik net getrouwd een flat betrok in Arnhem-Zuid. Arnhem, ik weet het, maar zowel mijn werk als dat van mijn toenmalige echtgenote, waren in die stad. Het was in 1971 dat ik aan de Immerlooplas ging wonen. Ten zuiden daarvan toen nog alleen maar boerenland en vanuit onze slaapkamer zagen wij aan de horizon de contouren van Nijmegen in een in mijn herinnering gouden strijklicht. Maar ik zei al vertrouw nooit op je herinneringen. En in dat verre beeld was het niet de Stevenstoren die het silhouet beheerste, maar waren het de piepen van de Centrale, wachters van het beloofde land, waar wij vier jaar later en twee kinderen rijker, naar toe terug verhuisden.
De centrale wordt ontmanteld, de enige eenzame pijp, nu nog een vogelhuisje voor een valkenfamilie, wordt gesloopt. Ik zal het moeten doen met de herinnering, een herinnering die ooit diep begraven zal worden. Net zo diep als ons Romeins verleden diep begraven in de bodem aan de voet van het Valkhof rust. Zo hoog als ooit de pijpen de lucht instaken, zo diep ligt onze Romeinse stadsgeschiedenis daar aan de boorden van de Waal. De pijpen van de Centrale zullen over 2.000 jaar niet meer teruggevonden worden. Tot puin vermalen, zoals ooit de burcht en de Donjon. Schierbeek dichtte al: “Wat gemaakt is, vraagt om vernietiging, opdat de schepping voort kan gaan.” En wie weet, steekt over twee duizend jaar het haantje van de Stevenstoren nog maar net boven het maaiveld uit. Waar oriënteert de Nijmegenaar zich dan op? Toch niet op de Donjon mag ik hopen. Laten we dan maar liever de piepen van de Centrale op het Valkhof herbouwen.

©Jan Th.A.E. Roelofs, november 2015

www.roelofs.eu

Geplaatst in Column