Column 20 maart

GRONDZAKEN

Ik ben geboren op Romeinse grond. Met een beetje goede wil valt het bovenhuis op de hoek van de Bronsgeeststraat en de Weurtseweg waar mijn wiegje stond, nog net binnen de grenzen van de burgerlijke nederzetting uit Romeinse tijd, van zo rond 70 na Christus. Op het bovenhuis had ik geen zandbak. Ik kan mij dan ook niet herinneren dat ik ooit iets heb opgegraven. Ook niet in de tuin van mijn vriendje, die heel luxe om de hoek in een benedenhuis woonde. Het enige wat ik mij van die tuin herinner is dat de vader van mijn vriendje elk jaar probeerde een gazonnetje in die achtertuin aan te leggen. Iets wat telkens mislukte omdat Wimpie en ik daar voetbalden of landje-pik speelden. Iets waar aarzelend opkomende grassprietjes maar moeilijk tegen konden. Misschien is het ook maar goed dat wij daar niet aan het graven zijn gegaan, want ons woongebied lag ook tegen het Romeinse grafveld aan. Nee, graven deden wij niet. Laten we het er maar op houden dat wij ons toen al bewust waren van een archeologisch bodemarchief dat zo ongeschonden mogelijk moest blijven. Ruim twintig jaar geleden verhuisde ik naar waar ik nu woon. Pal tegen de grenzen van waar ooit het eerste Romeinse legerkamp was en later het Xe legioen neerstreek. Een gebied waar stratenmakers ooit de grenzen van dat kamp en zijn faciliteiten vastlegde in het stratenpatroon. Totdat er een nieuwe riolering moest komen, de hele straat op de schop ging en er geen stratenmaker meer was die nog wist hoe dat stenenpatroon ooit gelegen had. En een stukje historisch inzicht ging verloren. Hoezo de oudste stad van Nederland, trots op zijn Romeins verleden?
Een paar jaar geleden ging mijn buurman zijn kruipruimte uitgraven tot een heuse ondergrondse verdieping. Hij was nog geen twee spaden diep toen hij tal van oranje brokstukken bovenhaalde. Wij wisten gelijk dat hij op kostbaar Romeins materiaal gestoten was. Althans dat dachten we. Ik nam een oranje brokstuk mee naar mijn werk. Ik wist tenslotte waar de stadsarcheoloog zijn kamertje had. Met van gespannen verwachting trillende knieën betrad ik zijn werkruimte. Ik verwachtte dat hij blij zou opspringen bij het zien van mijn unieke vondst. Maar niets van dat alles. “Dakpan uit de Holdeurn”, zei hij slechts, “Hebben we kasten van vol liggen.” Die dakpan uit de kelder van mijn buurman heeft nog jaren als presse-papier gediend op mijn bureau.
Romeins bouwmateriaal lijkt ook verwerkt te zijn in het Valkof, in de burcht. De burcht die een fikse twistappel is geweest tussen Nijmegen en Karel van Gelre. Voor een oprechte Nijmegenaar als ik ben, is Karel van Gelre een echte Arnhemmer. Weliswaar geboren in Grave en daardoor op het oog een gezellige Brabander, maar voor mij in hart en nieren toch een Arnhemmer. Zijn standbeeld staat niet op een plein in Grave maar wel degelijk in Arnhem, waar hij ook begraven is. Mijn stelling is daarmee voldoende onderbouwd. Karel verbleef geregeld in de Valkhofburcht, maar die lag in zijn tijd binnen de stadsmuren. Vroeger, maar ja wat is vroeger, konden de graven en hertogen van Gelre de burcht rechtstreeks bereiken, maar bij de 15e eeuwse uitleg van de stad kwam de burcht binnen de stadsmuren te liggen. Aanleiding voor een heleboel heisa. Dan waren de hertog en de stad weer vriendjes, dan weer niet, dan weer wel. Toen ik daarover las en er nu weer over hoorde kreeg ik visioenen van de Rijdende Rechter. Maar ja, die was er toen nog niet, maar ik weet zeker dat hij een oplossing had gevonden. Als ik Rijdende Rechter in die tijd was geweest had ik het ook wel geweten. Ik had mij afgevraagd wat die Arnhemmer toch steeds in Nijmegen te zoeken had gehad. Ik kan me daar wel wat bij denken, maar dat geeft hem toch nog geen vrijbrief hier maar een beetje de grote sinjeur uit te hangen. Nee, als ik Rijdende Rechter was geweest dan had ik hem het recht van overpad, chauvinist als ik ben, mooi onthouden en hem gezegd in Arnhem te blijven. Ik zou hem streng hebben aangekeken en hebben toegevoegd: “Dat is mijn uitspraak en daar moet u het maar mee doen.”
©Jan Th.A.E. Roelofs, maart 2015

Geplaatst in Column