JAARTALLEN
Ik ben een liefhebber van geschiedenis. Ook al ben ik nog opgegroeid in de tijd dat geschiedenisles op mijn middelbare school niet veel meer was dan het van buiten stampen en opdreunen van jaartallen. Mijn geschiedenisleraar van toen, die om mij verder onbekende reden de bijnaam Bolletje droeg, slaagde er niet in ook maar enig verband of inhoudelijke relatie tussen die gortdroge jaartallenrijtjes aan te brengen. Geschiedenis was voor mij in die tijd niet meer dan 1500 Karel V in Gent geboren, 1558 Karel V in Spanje gestorven. Een hoop onnutte kennis, die hoogstens in het vanuit een luie stoel meedoen aan een televisiequiz nog enige zin heeft.
Geschiedenis is ondanks alles heel erg belangrijk. Niet in het minst omdat ik er zelf deel van uit maak. En wat zouden we zonder geschiedenis moeten. Stel je nou eens voor dat er geen geschiedenis was, geen vroeger en toen, alleen maar nu en vooruit dan maar ook nog een beetje straks. Zonder geschiedenis ook geen geschiedeniscafé. Waar zouden we het dan die vier vrijdagmiddagen in het jaar over moeten hebben?
Maar gelukkig is er wel geschiedenis en hebben wij allemaal onze eigen geschiedenis. Geschiedenis die meer is dan geboren in 1945, getrouwd in 1970 en nog eens getrouwd in 2002. Geschiedenis is de verhalen tussen die jaartallen. Dit alles heb ik overdacht op een miezerige maandagmiddag, domweg gelukkig in de Van Langeveldstraat.
Ik las de flyer er nog eens op na (miste daarin de aankondiging van mijn column) en kan dan niet aan de verleiding weerstaan om onmiddellijk aan het googelen te slaan op de onderwerpen van het eerst volgende geschiedeniscafé. En dan lees ik over Prins Frederik. Eerder nooit van gehoord en mocht mijn leraar er het destijds wel over gehad hebben dan ben ik dat glad vergeten. Ik word altijd overvallen door de bijna onbedwingbare behoefte om de onderwerpen van een geschiedeniscafé op een ludieke en nauwelijks serieus te nemen manier met elkaar in verband te brengen. Vandaag gaat me dat niet lukken. Ik zie geen enkele mogelijkheid om prins Frederik en Maria van Gelre’s gebedenboek met elkaar in verband te brengen. Of het zou een heel geforceerd verband moeten zijn. Ik leer dat de prins als hoogste vrijmetselaarsbaas niet erg gecharmeerd was van al te christelijke tendensen in die mij verder onbekende beweging. Dat wetende wordt het al helemaal moeilijk om een min of meer geloofwaardige link tussen Frederik en Maria tot stand te brengen. Als ik dat wel zou doen zou ik de geschiedenis te veel geweld aan moeten doen. Terug dus maar naar de geschiedenis zelf, Geschiedenis die zich met een greintje overtuiging naar onze eigen hand laat zetten. Ik ben er van overtuigd dat er naast de jaartallen die ik destijds moest leren geen objectieve geschiedschrijving mogelijk is. We kleuren alles bewust of onbewust in met onze eigen ervaringen en verlangens. En ervaring, leerde Oscar Wilde mij, is de naam die wij geven aan de optelsom van onze vergissingen.
Nee, geschiedenis is een mooi maar bewerkelijk ding, dat je ook naar believen kunt laten rusten. Op mijn zoektocht naar staving van mijn opvattingen kom ik terecht bij een artikel van Hans Goedkoop in de NRC van 28 oktober 2006. Ja, zeg maar eens dat ik mijn zaken niet grondig voorbereid. Daarin verhaalt hij van de opening van een academisch jaar waarin de nieuwe studenten geschiedenis te horen krijgen (ik citeer) “de samenleving hecht niet aan geschiedenis. Geschiedenis richt zich op het verleden en de samenleving richt zich op de toekomst.[…en ] denkt u dat u hoe dan ook van de geschiedenis zult leren. Dat de samenleving hoe dan ook van de geschiedenis kan leren. Dat is een misverstand. Het enige wat de geschiedenis ons leert, is dat men er geen fluit van leert.” Einde citaat.
En daar sta je dan als vaste bezoeker van het Geschiedeniscafé, ondergedompeld in een schier oeverloze zee van kennis van het voorbije die, mocht Goedkoop gelijk hebben, niets toevoegt aan onze kennis. We leren niks van de geschiedenis. Laten we ons daar dan maar bij neerleggen en mee verzoenen. Hoef ik niet te zoeken naar niet bestaande verbanden tussen Maria’s gebedenboeken en prinsen van Oranje-Nassau.
Nee, we leren niets van de geschiedenis. Laten we er op deze vrijdagmiddag dan maar iets over leren. Over Frederik en over Maria van Gelre’s gebedenboek.
©Jan Th.A.E. Roelofs, september 2015